Ginkgo biloba,
dit Chinese plantenextract staat bekend om zijn effect op aandacht en geheugen. Maar misschien hoorde je over dit voedingssupplement in verband met dementie en Alzheimer’s? Online kan je heel wat gezondheidsclaims over ginkgo biloba terugvinden. Wij scheiden het kaf van het koren en zetten voor jou op een rij welke voordelen van het gebruik van ginkgo biloba ondersteund worden door wetenschappelijk onderzoek.

Inhoud van dit artikel

• Wat is ginkgo biloba?
• Gezondheidsclaims gingko biloba
• Werking gingko biloba extract
• # 1. Verhoogde bloeddoorstroming en verbeterde hartgezondheid
• # 2. Boordevol antioxidanten
• # 3. Ontstekingsremmer
• # 4. Speelt een rol in hoe de neurotransmitters in het brein werken
• # 5. Beschermt de hersenen
• # 6. Geheugen en aandacht
• Voordelen van ginkgo biloba bij specifieke ziektebeelden
• #7. Dementie en Alzheimer’s Ziekte
• # 8. Schizofrenie
• # 9. Vermindering bijwerkingen antidepressiva
• # 10. Hoofdpijn en migraine
• # 11. PMS
• # 12. Astma en COPD
• # 13. Ooggezondheid
• Dosering en Mogelijke bijwerkingen van ginkgo biloba
• Dosering
• Mogelijke bijwerkingen
• De conclusie

Wat is ginkgo biloba?

Ginkgo Biloba is een eeuwenoude, oersterke boomsoort. Dit levend fossiel bestaat al ruim 300 miljoen jaar. Een individuele boom kan wel duizend jaar oud worden en 40 meter hoog reiken.

De zaden van de ginkgo biloba zien er uit als fruit en hebben een onaangename geur. Maar hun inhoud wordt als een delicatesse beschouwd in Japan en China. ‘Ginkgo’ zou dan ook staan voor ‘zilveren abrikoos’, terwijl ‘Biloba’ te maken heeft met de twee lobbige vorm van het blad.

Een andere naam voor ginkgo biloba is de ‘maiden hair tree’. Dit verwijst naar de haarvormige bladstructuur. In Japan staat de boom symbool voor liefde, hoop, onveranderlijkheid, tijdloosheid en lang leven. In de traditionele Oosterse geneeskunde worden de bladeren en zaden van de boom al duizenden jaren gebruikt ter ondersteuning van de gezondheid. Zo werd eind 11e eeuw genoteerd hoe ginkgo zaden, bladeren en noten te gebruiken bij dementie, astma, bronchitis, en nier- en blaasstoornissen.

Reeds een paar honderd jaar geleden vond het ginkgo biloba extract uit de gedroogde bladeren ook ingang in het Westen.

Gezondheidsclaims gingko biloba

Een vluchtige zoektocht op het internet levert meteen een reeks gezondheidsvoordelen die toegeschreven worden aan gingko biloba. Het zou:

• De geestelijke gezondheid (bv. angst, depressie, schizofrenie) beïnvloeden.
• Het geheugen verbeteren in Alzheimer’s Ziekte en dementie.
• Bloedtoevoer naar de hersenen en andere organen verbeteren, bloeddruk regelen, hoogteziekte en erectieproblemen verminderen.
• Worden ingezet bij vermoeidheid, neuropathie, astma, PMS, maculaire degeneratie.
• De concentratie verhogen bij ADHD.

Zoals veel natuurlijke remedies, is er betrekkelijk weinig onderzoek voor veel van de aandoeningen waarvoor gingko biloba gebruikt wordt. Sommige studies spreken elkaar tegen. Het makkelijkste startpunt is wat de wetenschap ons tot nog toe leert over de werking van dit populaire supplement.

Werking gingko biloba extract

1. Verhoogde bloeddoorstroming en verbeterde hartgezondheid

Ginkgo biloba wordt in de traditionele Chinese geneeskunde gebruikt om de energiekanalen naar vitale organen zoals lever, nieren, hersenen en longen te openen. Hedendaags onderzoek toont aan dat de bloeddoorstroming bij ouderen verbetert. Daarnaast maten onderzoekers een 12% stijging van stikstofoxide in de bloedstroom, wat de bloedvaten doet uitzetten. Ginkgo extract bevordert de doorbloeding van handen, benen en hersenen. Dit ondersteunt een beter geheugen en concentratievermogen. Tevens zorgt het voor sterke vaatwanden en een verbeterde conditie van het bloedvatenstelsel. De ontstekingsremmende eigenschappen van de plant spelen hierbij een belangrijke rol.

Wat betreft de bloeddrukregulatie vond de grootschalige Ginkgo Evaluation of Memory (GEM, 2008) studie geen daling in bloeddruk en geen vermindering van het risico op een hartaanval. Ginkgo extract bleek wel effectief voor het verminderen van perifere vaatziekte (vernauwing van bloedvaten in de benen) veroorzaakt door een slechte bloedcirculatie (bron).

2. Boordevol antioxidanten

Ginkgo biloba is rijk aan antioxidanten, wat voordelig is om celveroudering tegen te gaan. Het bevat flavonoïden en terpenoïden die voor een sterk antioxiderend effect zorgen. Antioxidanten neutraliseren de effecten van vrije radicalen – de reactieve stofdeeltjes die vrijkomen tijdens normale stofwisselingsprocessen (zoals voedselvertering) – en dragen zo bij aan het behoud van gezond weefsel.

3. Ontstekingsremmer

De anti-inflammatoire respons maakt deel uit van het natuurlijke afweersysteem van ons lichaam. Uit dier- en labonderzoek blijkt dat ginkgo biloba ontstekingen in zowel menselijke als dierlijke cellen bij verschillende ziektebeelden vermindert. Hierdoor kan ginkgo biloba extract mogelijk nuttig zijn bij aandoeningen als artritis, het prikkelbare darm syndroom (IBD), kanker, hartziekte en hartaanval.

4. Speelt een rol in hoe de neurotransmitters in het brein werken

Tot op heden is er onvoldoende onderzoek om het effect op geestelijke gezondheid (zoals angst, stress en geheugen) eenduidig aan te tonen. Ginkgo supplement kan de mentale prestatie en het welzijn verhogen, hoewel er geen meetbaar effect is op geheugen en executieve functies. Dieronderzoek wijst erop dat het extract symptomen van angst vermindert, vooral door het antioxidant effect. Daarnaast vermindert het de uitscheiding van stresshormonen. In onderzoek bij mensen met een algemene angststoornis (generalised anxiety disorder, GAD) leidde de toediening van ginkgo extract tot een daling van 45% van de angstsymptomen. Ook op het gebied van depressie heeft dieronderzoek aangetoond dat ginkgo door zijn ontstekingsremmende effecten kan bijdragen aan het omgaan met hoge cortisolniveaus. Verder verminderde het de activiteit van monoamine oxidase (MAO) en verhoogde het de dopamine- en serotonineniveaus in de prefrontale cortex.

5. Beschermt de hersenen

De interesse in de hersenbeschermende effecten van ginkgo biloba extract is recent gegroeid. Onderzoek wijst uit dat ginkgo extract de ontstekingsreactie en geprogrammeerde celdood (apoptose) remt. Daarnaast reguleert het de hoeveelheid eiwitprecursoren in de neuronale synapsen en verhoogt het de celgroei in de hippocampus (een hersengebied dat een belangrijke rol speelt in geheugen en leren). Het mechanisme omvat het aanpakken van vrije radicalen, het verbeteren van de mitochondriale functie, het verlagen van de bloedviscositeit en het reguleren van serotonine- en dopamineniveaus.

6. Geheugen en aandacht

Verschillende studies bevestigen het positieve effect van ginkgo biloba extract op cognitie en ouderdomsgerelateerde problemen met geheugen en aandacht – zowel bij gezonde mensen als bij mensen met Alzheimer’s. Het effect op het geheugen wordt toegeschreven aan de verhoogde bloedtoevoer naar de hersenen, het antioxidant effect dat beschermt tegen de afbraak van hersenvetten, een optimaler gebruik van zuurstof en suiker door de hersencellen en het verminderen van amyloïde plaatvorming in de grijze hersenmassa.

Een wetenschappelijke review vond ook een positief effect op aandacht en concentratie bij ADHD en autisme, al is er meer onderzoek nodig. Bovendien bevatten de actieve stoffen in het extract, zoals ginkgolide en bilobalide, respectievelijk een verhoging van de bloedtoevoer en een vermindering van angst.

Voordelen van ginkgo biloba bij specifieke ziektebeelden

7. Dementie en Alzheimer’s Ziekte

Eerder onderzoek naar de invloed van ginkgo biloba extract ter voorkoming of behandeling van dementie leverde vaak tegenstrijdige resultaten op. De grootschalige GEM-studie (2008) vond geen preventief effect op dementie en Alzheimer’s, terwijl een meta-analyse in 2012 geen positief effect aantoonde op het cognitief functioneren van gezonde mensen. Een latere studie toonde wel voordelen voor mensen met Alzheimer’s die cholinesteraseremmers gebruikten. Een wetenschappelijke review van 21 studies wees uit dat ginkgo extract in combinatie met conventionele Alzheimer’s medicatie de functionele capaciteiten bij milde Alzheimer’s significant verbeterde na 5-6 maanden gebruik. Eveneens bevestigden andere reviews dat een dosis van 240 mg ginkgo extract per dag gedurende 22 tot 26 weken de aftakeling van cognitie, functie, gedrag en globale veranderingen vertraagde, vooral bij patiënten met neuropsychiatrische symptomen. Een recente meta-analyse (1980-2020) bevestigde verbetering van het mentaal functioneren bij patiënten met milde dementie na gebruik van deze dosering voor meer dan 24 weken.

8. Schizofrenie

Een systematische wetenschappelijke review uit 2013 meldt een gunstig effect van ginkgo biloba extract op positieve psychotische symptomen (zoals wanen en hallucinaties) bij mensen met schizofrenie die reeds antipsychotica gebruiken.

9. Vermindering bijwerkingen antidepressiva

Ginkgo extract kan erectiestoornissen, die soms worden veroorzaakt door antidepressiva (SSRI’s), verminderen. Hoewel deze resultaten niet consistent worden bevestigd, suggereert ander onderzoek dat het extract mogelijk ook seksuele problemen bij vrouwen – zoals een laag libido – kan verhelpen, mits in combinatie met seksuele psychotherapie.

10. Hoofdpijn en migraine

In de traditionele Chinese geneeskunde wordt ginkgo ingezet tegen hoofdpijn. De effectiviteit is afhankelijk van de oorzaak van de hoofdpijn en in hoeverre de ontstekingsremmende of antioxidant eigenschappen van ginkgo in staat zijn om overmatige stress, beperkte bloedtoevoer of vernauwde bloedvaten tegen te gaan.

11. PMS

Ginkgo biloba extract kan premenstrueel syndroom (PMS) verminderen. Uit onderzoek bleek een daling van 23% in PMS-symptomen.

12. Astma en COPD

Door zijn ontstekingsremmende effect kan ginkgo gunstig zijn bij astma. Onderzoek toont aan dat ginkgo bijdraagt aan verminderde ontsteking van de luchtwegen en een verhoogde longcapaciteit wanneer het in combinatie met astmamedicatie wordt gebruikt. Bij chronische obstructieve longziekte (COPD) leidde een mix van Chinese kruiden, waaronder ginkgo, tot minder hoesten en bronchitis. Hoewel dit veelbelovend is, is meer onderzoek nodig om de exacte werking van elk onderdeel vast te stellen.

13. Ooggezondheid

Ginkgo biloba extract is ook getest op zijn effect op de ooggezondheid. Bij staar (glaucoom) zorgde het voor een verbeterde bloedtoevoer naar het oog, al leidde dit niet altijd tot een direct beter zicht. Bij maculaire degeneratie, een aandoening waarbij de zone in de oogbal die scherp zicht mogelijk maakt wordt aangetast, liet het supplement wel verbetering zien.

Dosering en Mogelijke bijwerkingen van ginkgo biloba

Dosering

De meest gebruikte dosering in onderzoek is 240 mg per dag. Matig, standaard gebruik van ginkgo biloba plantextract wordt als veilig beschouwd. Let op: verse ginkgo zaden en onverwerkte ginkgo bladeren zijn toxisch en daarom niet geschikt voor consumptie. Tevens wordt ginkgo biloba afgeraden voor zwangere of borstvoedende vrouwen, omdat onderzoek naar de veiligheid ontbreekt en het de kans op bloeding kan verhogen.

Mogelijke bijwerkingen

Ginkgo biloba kan gastro-intestinaal ongemak, misselijkheid, overgeven, diarree, hoofdpijn, duizeligheid, hartkloppingen, uitslag en rusteloosheid veroorzaken. Er is een verhoogd risico op bloeding, dus het is verstandig om ginkgo-gebruik twee weken voor een medische ingreep te staken. Daarnaast kan het de bloedsuikerspiegel verlagen, wat extra aandacht vraagt bij mensen met diabetes of hypoglycaemie. Ook kunnen negatieve interacties met andere medicatie optreden en in sommige gevallen allergische reacties, zoals een ginkgo pollen allergie die vergelijkbaar is met allergieën voor urushiols (zoals bij Poison Ivy, mangohuid en cashewnoten).

De conclusie

Het plantenextract ginkgo biloba kan veilig worden gebruikt als supplement, bij een dosis van 240 mg per dag. Hoewel meer wetenschappelijk onderzoek welkom is, is er reeds evidentie voor de volgende positieve effecten:

• Verbetering van de bloedtoevoer en hart- en vaatgezondheid
• Antioxidant effect
• Ontstekingsremmend effect
• Regulatie van neurotransmitters
• Bescherming van de hersenen
• Verbetering van geheugen en aandacht

Daarnaast zijn er positieve resultaten behaald voor specifieke ziektebeelden zoals:

• Dementie en Alzheimer’s Ziekte
• Schizofrenie
• Vermindering van bijwerkingen van antidepressiva
• Hoofdpijn en migraine
• PMS
• Astma en COPD
• Ooggezondheid